WOS -przepisz notatkę do zeszytu

Temat: Konflikty zbrojne na świecie

 

I. Konflikty międzynarodowe

 

1. Przyczyny konfliktów zbrojnych:
- religia
- chęć wzbogacenia się
- walka o zasoby naturalne
- spory graniczne
- chęć wyzwolenia się jednego narodu spod panowania innego
- przeludnienie
- kryzys gospodarczy
 - głód ziemi
- historia
- walka o władzę
- fanatyzm niektórych przywódców i ich aspiracje mocarstwowe

 

2. Zagrożenia płynące z konfliktów:
- nowoczesna technologia mogąca, w każdej chwili wyludnić świat np. bomby atomowe
- terroryzm
- groźba rozprzestrzenienia się konfliktu na cały świat (3 wojna światowa)

 

3. Skutki konfliktów:
 - śmierć wielu ludzi
- ubożenie ludzi
 - głód
- zniszczenia krajów
- migracje ludności
- ryzyko epidemii
- łamanie praw ludzi

 

4. Miejsca konfliktów. 
W ostatnich latach wojny wybuchły na Ukrainie, w Syrii i w Gruzji.
Od kilkudziesięciu lat wojnami nękane są Irak, Afganistan i Sudan.
Nadal trwa konflikt izraelsko-palestyński i pakistańsko-indyjski.

 

II Terroryzm

 

1. Terroryzm – to działanie polegające na użyciu przemocy wobec ludności cywilnej lub instytucji państwowych, dążenia do osiągnięcia celów politycznych za pomocą agresji
i wzbudzania strachu.  Do najtragiczniejszego aktu terroryzmu w historii doszło 
11 września 2001 r. w USA. Obecnie na świecie przeważa głównie terroryzm na tle religijnym – konflikt islamu z religią chrześcijańską.

 

2. Formy działań terrorystów
 a. terror indywidualny
 b. terror zbiorowy

 

 

 

 

Temat:  Problemy współczesnego świata

 

Obecny świat niesie ze sobą cały szereg różnego rodzaju problemów, z jakimi musi borykać się każdy człowiek. Podstawowymi z nich są choroby (pandemia COVIT -19) bieda, bezrobocie, przestępczość, narkomania, korupcja. W związku z tym kwestią przyszłości jest walka z tymi wszystkimi zagrożeniami.

 

Ciągłym tematem nagłośnianym przez media jest problem ubóstwa, głodu i nędzy, który jest obecny przede wszystkim w biednych krajach Afryki, a także Azji i Ameryki Łacińskiej. Brak podstawowej żywności, brak dostępu do wody, a także brak opieki medycznej – to obraz życia w tych krajach.
 

Kolejnym problemem jest terroryzm, który od czasu ataku na World Trade Center w Ameryce w 2001 roku stał się tematem jeszcze bardziej widocznym i być może wywołującym jeszcze większy lęk – terroryzm nie jest problemem jednego kraju, może zaatakować każdego z nas,
a działania terrorystów są trudne do przewidzenia i coraz to bardziej przerażające.
 

Problem dotychczas mało zajmujący człowieka, a który teraz staje się coraz bardziej widoczny i palący jest problem zagrożenia naszej planety dzielnością człowieka.

Ekologowie nawołują do ochrony zwierząt i roślinności, a także zwracają uwagę na naruszenie warstwy ozonowej i powiększanie się dziury ozonowej, co może mieć dramatyczne skutki dla ekosystemu.
 

10 największych problemów współczesnego świata
1. Zmiany klimatyczne
2. Konflikty zbrojne
3. Konflikty religijne
4. Bieda
5. Korupcja, brak transparentności rządów
6. Brak bezpieczeństwa i dobrobytu
7. Brak edukacji
8. Niestabilność polityczna
9. Brak wody i pożywienia
10. Bezrobocie i problemy ekonomiczne
 

Praca samodzielna
 

Wyjaśnij pojęcia
1. Bogata Północ – biedne Południe
2. Globelizacja
3. Pomoc humanitarna

 

Temat: Unia Europejska – Polska w Unii Europejskiej
 

1. Pierwszym etapem integracji krajów Europy było utworzenie w latach 50. XX w. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Państwa założycielskie -Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy oraz Włochy – rozpoczęły bliską współpracę gospodarczą.

Zbliżeniu tych krajów sprzyjały m.in. podobne kultura i historia.

W kolejnych latach dążono do ustanowienia wspólnej polityki wewnętrznej, zagranicznej i bezpieczeństwa oraz do powołania wspólnych instytucji wymiaru sprawiedliwości.

Organami UE są m.in.
Rada Unii Europejskiej,
 Parlament Europejski,
Komisja Europejska  
Trybunał Sprawiedliwości.

2. Wypisz do zeszytu najważniejsze traktaty w dziejach integracji europejskiej
3. Polska w Unii Europejskiej

Przeczytaj treści z tej lekcji w podręczniku, który masz w domu (str. 180)

4. Zrób w zeszycie notatkę, w której uwzględnisz odpowiedzi na następujące pytania:

• Od kiedy Polska stała się częścią z Unią Europejską?
• W jakiej formie obywatele polscy zadecydowali o wejściu Polski do UE?
• Jakie są różnice między obywatelstwem unijnym a obywatelstwem krajowym?
• Wymień prawa wynikające z posiadania obywatelstwa unijnego
• Jakie korzyści wynikają z obecności Polski w Unii Europejskiej
  dla pracowników oraz dla osób podróżujących?
• Podaj 1 przykład wykorzystania funduszy unijnych w swojej gminie lub szkole

 

 

 

WOS  – przepisz notatkę do zeszytu

 

 

Temat: Organizacje międzynarodowe
 

1. Polityka zagraniczna – działania prowadzone przez państwo na arenie międzynarodowej.
2. Współpraca międzynarodowa – element polityki zagranicznej , w której mogą uczestniczyć

    organy państwa, organizacje obywatelskie, samorządy.
3. Organizacje międzynarodowe – zrzeszenie co najmniej trzech państw lub organizacji
    z  różnych krajów, powołane do realizacji wspólnych zadań o charakterze   

    międzynarodowym.
4. Polska należy do:
a)  ONZ – Organizacja Narodów Zjednoczonych (utworzona w 1945r. po II wojnie  

    światowej).
    Do celów ONZ należy:
- utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie,
- rozwijanie przyjaznych relacji między państwami,
- rozwiazywanie różnych problemów gospodarczych, społecznych, politycznych,
- ochrona praw człowieka,
- walka z ubóstwem.
b) NATO – Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (powstała w 1949r. – Polska

    przystąpiła do NATO w 1999r.))
   Głównym celem NATO jest:
- współpraca polityczna i militarna z państwami członkowskimi,
- wzajemna obrona przed ewentualnym atakiem ze strony innych państw.
c)  UE - Unia Europejska (powstała w 1993r. na mocy podpisanego w 1992r. traktatu
  z  Maastricht – Polska przystąpiła do UE w 2004r. Należy do niej 28 krajów Europy)
  Do najważniejszych zadań UE należy:
- przeciwdziałanie konfliktom w Europie,
- promowanie wspólnych wartości oraz demokracji,
- wyrównywanie poziomu rozwoju krajów UE,
- wspieranie rozwoju gospodarczego, naukowego, technologicznego państw członkowskich.
d) Rada Europy (powstała w 1949r.- Polska przystąpiła do Rady Europy w 1991r. Należą do  

    niej niemal wszystkie państwa Europy)
   Do jej celów należy:
- umacnianie demokracji,
- ochrona praw człowieka,
- rozwiazywanie problemów społecznych.
e) Grupa Wyszehradzka (powstała w 1991r. – Polska ,Czechy, Słowacja i Węgry)
  Głównym celem Grupy jest:
- rozwijanie wszechstronnej współpracy między krajami członkowskimi,
- wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach ważnych dla regionu.
f) Rada Państw Morza Bałtyckiego (utworzona w 1992r. – państwa leżące nad Morzem

  Bałtyckim oraz Norwegia i Islandia)
 Celem organizacji jest :
- współpraca w sprawach związanych z ochroną środowiska, gospodarką, edukacją i kulturą.

 

 

Praca samodzielna

Wyjaśnij, kim są ambasadorzy i konsulowie. Wypisz ich zadania

 

 

 

 

 

WOS  – przepisz notatkę do zeszytu

 

 

Temat: Media i opinia publiczna.

 

Podręcznik s. 158-161.

 

 

1. Życie publiczne to wszystkie kontakty i relacje obywateli z przedstawicielami instytucji    

    państwowych i samorządowych.

2. Opinia publiczna to poglądy członków społeczeństwa na ważne zagadnienia.

3. Sondaże  (badanie opinii publicznej) i ich funkcje:

- dostarczanie informacji

- oddziaływanie na polityków

- oddziaływanie na społeczeństwo

4. Mass media (środki masowego przekazu)

- telewizja

- internet

- radio

- prasa

5. Funkcje mediów

- informacyjna

- kontrolna

- opiniotwórcza

- kulturalno – rozrywkowa

6. Dziennikarz i jego etyka

- przekazywanie wyłącznie prawdziwych informacji

- zachowywanie niezależności, bezstronności i uczciwości

- szanowanie prywatności innych

- respektowanie prawa

7. Fakt to rzeczywiste wydarzenie.

8. Opinia (komentarz) to czyjeś zdanie na dany temat sformułowane na podstawie faktów.

9. Reklama i jej funkcje.

- informacyjna

- perswazyjna (nakłaniająca)

- przypominająca (utrwalająca)

10. Kampanie społeczne to akcje informacyjne skierowane do społeczeństwa, które mają  

     zwrócić uwagę obywateli na jakiś problem i przyczynić się do jego rozwiązania poprzez     

     zmianę poglądów i zachowań ludzi

a) mogą dotyczyć

- problemów rożnych grup

- zdrowia i bezpieczeństwa

- ekologii i stosunku ludzi do zwierząt

 

 

 

 

 

WOS -przepisz notatkę do zeszytu

 

Temat: Organizacje obywatelskie
 

1.  Prawo do  swobodnego zrzeszania się – jedno z najważniejszych praw obywatelskich  

    zagwarantowanych w Konstytucji RP.  Oznacza ono wolność przystępowania do różnych

   organizacji:
- partii politycznych,
- stowarzyszeń i fundacji,
- związków zawodowych.
2. Organizacje pozarządowe (stowarzyszenia i fundacje)  najczęściej:
 - wspierają młodzież, ludzi starszych, osoby chore i ubogie,
 - zajmują się ochroną środowiska,
- czuwają nad przestrzeganiem przez państwo praw i wolności obywateli,
- wpływają na organy administracji publicznej, aby podejmowały działania korzystne dla

  mieszkańców,
- prowadzą lub finansują badania naukowe.
3. Organizacje młodzieżowe (wspierają rozwój młodych ludzi i kształtują ich charaktery) najbardziej znane to:
- Związek Harcerstwa Polskiego,
- Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej,
- Związek Młodzieży Wiejskiej.
4. Związki zawodowe (funkcjonują w zakładach pracy, przynależność do nich jest dobrowolna, przysługuje im prawo do negocjacji, strajków,  opiniowania projektów)  mają za zadanie:
- dbać o interesy pracowników,
 - chronić prawa pracowników
- zapewnić pracownikom korzystne warunki zatrudnienia

 

Praca samodzielna

Czym jest wolontariat i jakie są jego rodzaje

 

 

 

 

 

WOS -przepisz notatkę do zeszytu

 

 

 

Temat: Trójpodział władzy
 

I.  SEJM (izba niższa - 460 posłów) i SENAT (izba wyższa - 100 senatorów)

1. Parlament (sejm i senat)
- w krajach demokratycznych sprawuje władzę ustawodawczą - to znaczy tworzy prawo regulujące życie społeczeństwa, określa zasady działania organów państwa oraz powołuje osoby na urzędy państwowe. (wypisz kompetencje sejmu i senatu str. 134)
2. Funkcjonowanie sejmu i senatu
- pracami sejmu kieruje marszałek sejmu, a pracami senatu marszałek senatu,
- sejm i senat podejmują decyzje większością głosów,
- kadencja posłów i senatorów trwa 4 lata,
3. Jak powstaje ustawa:
1) inicjatywa ustawodawcza – propozycja ustawy np. sejmu, senatu, rządu, obywateli
2) sejm – projekt ustawy trafia do sejmu- tam dyskutuje się nad projektem ustawy, a następnie

    przeprowadza się głosowanie nad jego przyjęciem
3) senat – projekt przyjęty przez sejm, w senacie jest opiniowany i przeprowadza się  również

    głosowanie nad jego przyjęciem
4) prezydent – jeżeli sejm i senat ustawę zaakceptował to prezydent może ja podpisać, może

   zgłosić weto  i ustawa wraca ponownie do sejmu lub może skierować ustawę do Trybunału 

   Konstytucyjnego
5) podpisana ustawa w ciągu 21 dni lub 7 dni jeżeli jest pilna – ogłoszona jest w Dzienniku  

   Ustaw. (str. 136 - 137)

II. PREZYDENT  I  RADA MINISTRÓW
1. Prezydent – głowa państwa, sprawuje władzę wykonawczą wspólnie z Radą Ministrów,
    wybierany przez obywateli co 5 lat nie więcej niż na dwie kadencje. Kandydaci na

    prezydenta muszą mieć ukończone 35 lat.(wypisz kompetencje prezydenta str. 140)
2. Rada Ministrów – czyli rząd na czele stoi prezes Rady Ministrów (premier), któremu      

   podlegają ministrowie.
   Rząd odpowiada za prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa oraz
   nadzoruje działalność administracji państwowej. Zajmuje się :
  - ustawami
  - budżetem
 - bezpieczeństwem
 - polityką społeczną.

III.  SĄDY  I TRYBUNAŁY

1.  Władza sądownicza – czuwa nad przestrzeganiem prawa, niezależna od innych organów.
     Wymiar sprawiedliwości – działalność sądów, która polega na rozstrzyganiu wszelkich  

     Sporów oraz osądzaniu przestępstw zgodnie z obowiązującym prawem (wypisz zasady  

     działania sądów str. 146)
2. W Polsce funkcjonują
- Sąd Najwyższy
- sądy powszechne,
- sądy administracyjne,
- sądy wojskowe
3. Hierarchia sądów polskich
- sąd rejonowy,
 -sąd okręgowy,
- sąd apelacyjny,
 - Sąd Najwyższy
4. Trybunał Konstytucyjny – bada zgodność aktów prawnych z Konstytucją RP
    Trybunał Stanu – odpowiadają przed nim najwyżsi urzędnicy (prezydent, premier,  

    ministrowie) jeśli w trakcie pełnienia funkcji państwowych naruszyli Konstytucję RP lub   

    popełnili przestępstwo.

 

 

 

 

 

WOS  – przepisz notatkę do zeszytu

Temat:  Polska państwem demokratycznym.

1.  Polska – państwem demokratycznym, państwem prawa, organy władzy i wszyscy     

    mieszkańcy muszą przestrzegać prawa (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej -         

    uchwalona i obowiązująca od 1997r.)

2. Hierarchia aktów prawnych
 I. KONSTYTUCJA.
II. USTAWY.
III. RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE.
IV. ROZPORZĄDZENIA.

 

3. Trójpodział władzy:
- władza ustawodawcza (parlament – sejm i senat) – stanowi prawo
- władza wykonawcza (prezydent, rząd) – wprowadza w życie normy prawne
- władza sądownicza (sądy, trybunały) – czuwa nad przestrzeganiem prawa

4. Zasady demokratycznych wyborów:
a) równość – głosy wyborców mają jednakową wartość,
b) bezpośredniość – obywatele głosują na określonych kandydatów,
c) tajność – karty do głosowania są anonimowe,
d) powszechność – w wyborach mogą uczestniczyć wszyscy pełnoletni obywatele.

 Praca samodzielna

Przeczytaj i wypisz rozdziały Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej str. 200.
 

 

 

 

 

WOS – przepisz notatkę do zeszytu

Temat: Państwo i demokracja – rodzaje ustrojów politycznych.

1. Ustrój polityczny – sposób sprawowania władzy, struktura najważniejszych organów    

   państwa, oraz prawa i obowiązki obywateli.
2. Rodzaje ustrojów politycznych
  - demokracja – obywatele mają duży wpływ na funkcjonowanie państwa, między innymi     

    decydują o tym, kto sprawuje władzę, wolność słowa nie jest ograniczona.
  - autorytaryzm – charakteryzuje się tym, że obywatele  nie mają możliwości kontrolowania   

     rządzących, wolność słowa jest ograniczona
  - totalitaryzm -  cechujący się brakiem wpływu społeczeństwa na życie publiczne, a także 

    próbami kontrolowania  przez rządzących wszystkich sfer funkcjonowania jednostki.
3. Rodzaje demokracji
  - pośrednia – decyzje podejmują za obywateli przedstawiciele społeczeństwa  wyłonieni
    w powszechnym głosowaniu np. posłowie, radni.
 - bezpośrednia – obywatele w danej sprawie decydują osobiście np. wybór prezydentów,  

    burmistrzów.

Praca samodzielna
Wymień korzyści, jakie daje obywatelom  ustrój demokratyczny